“पैसा वाचवा, पैसा वाढवा” हे वाक्य आपण अनेकदा ऐकतो. परंतु, फक्त पैसा वाचवणे पुरेसं नाही, तर त्याला योग्य ठिकाणी गुंतवून त्यातून उत्पन्न मिळवणं अधिक महत्त्वाचं असतं. विशेषतः जेव्हा आपण दीर्घकालीन दृष्टिकोन(Long Term Investment Plan) ठेवतो, तेव्हा गुंतवणूक ही केवळ आर्थिक साक्षरता नसून, ती एक जीवनशैली ठरते.
आजच्या लेखात आपण दीर्घकालीन गुंतवणूक म्हणजे काय, तिचे प्रकार, फायदे, धोके, आणि यशस्वी गुंतवणुकीसाठीच्या काही महत्त्वाच्या टिप्स यावर सविस्तर चर्चा करणार आहोत.
दीर्घकालीन गुंतवणूक(Long Term Investment Plan) म्हणजे (कमीत कमी १वर्ष) ५वर्षांपेक्षा अधिक काळासाठी केलेली गुंतवणूक होय. यात गुंतवणूकदार आपला पैसा काही काळासाठी बाजूला ठेवतो आणि त्या काळात ते पैसे वाढतात. ही गुंतवणूक सहसा शेअर बाजार, म्युच्युअल फंड, सार्वजनिक भविष्य निधी (PPF), रिअल इस्टेट, सोनं-चांदी, ULIP, बँक FD, NPS,govrments bonds मध्ये केली जाते.
दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे महत्त्व(LONG TERM INVESTMENT PLAN Importance)
- कंपाउंडिंगचा फायदा – दीर्घकालीन गुंतवणूकच कंपाउंडिंग (चक्रवाढ) रिटर्नचा फायदा देते. म्हणजेच व्याजावर व्याज मिळते आणि तेच तुमची संपत्ती मोठ्या प्रमाणात वाढ होते.
- भविष्यासाठी आर्थिक स्थैर्य – भविष्यातील काही काही कारणे जसे की निवृत्ती, मुलांचे शिक्षण, घर घेणे, अशा दीर्घकालीन गरजा पूर्ण करण्यासाठी ही गुंतवणूक उपयुक्त ठरते.
- महागाईवर मात – दीर्घकालीन गुंतवणूक (LONG TERM INVESTMENT PLAN) महागाई दराला मात देऊन तुमच्या भांडवलाचे झिज कमी करून,आर्धिक प्रगती करू शकता. यामुळे तुमची खरेदीची शमता वाढते.
- कर बचत –भारतात दीर्घकालीन सर्व भांडवली मालमत्तेसाठी LTCG वर कर दर १२.५% आहे.
तथापि, सूचीबद्ध इक्विटी शेअर्स, इक्विटी-ओरिएंटेड फंड आणि व्यवसाय ट्रस्टच्या युनिट्ससाठी, १.२५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त असलेल्या LTCG वर १२.५% दराने कर आकारला जातो.
अनेक दीर्घकालीन गुंतवणूक (LONG TERM INVESTMENT PLAN) योजनांमध्ये कर सवलत उपलब्ध आहे.
उदा. PPF, ELSS, NPS.
दीर्घकालीन गुंतवणुकेचे प्रकार(Long Term Investment Plan Types)
1. शेअर बाजारातील गुंतवणूक:
- शेअर्समध्ये गुंतवणूक करून दीर्घकालीन नफा मिळवता येतो. विशेषतः काही मोठे गुंतवणूकदार आपल्या भांडवलातील जास्त भाग शेअर मध्ये दीर्घकालीन स्वरूपात गुंतवतात, यामुळे त्याला करात सूट मिळते.
- कंपनी चांगली असेल, तर दीर्घकालीन गुंतवणूकीवर चांगला परतावा मिळू शकतो.
- अल्पकालीन गुंतवणूक करण्यास धोका जास्त तर दीर्घकालीन गुंतवणूकीत धोक्याचे प्रमाण कमी असते असतो, पण अभ्यासपूर्वक गुंतवणूक केल्यास फायद्याचे प्रमाण अधिक असते.
2. म्युच्युअल फंड:
- SIP (Systematic Investment Plan) हे दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे उत्कृष्ट माध्यम आहे. तुमचे पैसे म्युच्युअल फंड विशेषज्ञ विविध मालमत्ता मध्ये गुंतवणूक करून चांगला परतावा देतात.
- एक लहान रक्कम दरमहा गुंतवून तुम्ही मोठी संपत्ती निर्माण करू शकता.
- इक्विटी म्युच्युअल फंड दीर्घकाळात उत्तम परतावा देतात.
3. सार्वजनिक भविष्य निधी (PPF):
- सार्वजनिक भविष्य निधी (PPF) सरकारी योजना आहे.
- यात गुंतवणूक सुरक्षित असून वार्षिक ७.१%व्याज मिळते.
- १५ वर्षांची मुदत, करसवलत (८०C अंतर्गत) आणि व्याजासह परतावा टॅक्स मुक्त असतो.
- बँक व पोस्ट ऑफिसमध्ये खाते उघडता येते.
4. राष्ट्रीय निवृत्ती योजना (NPS):
- भारत सरकारची दीर्घकालीन निवृत्ती वेतन योजना आहे.
- यामध्ये कर्मचारी व स्वयंरोजगार करणारे दरमहा ठराविक रक्कम गुंतवतात.
- निवृत्तीनंतर (६० वर्षीनी) पॉलिसी धारक नियमित पेन्शन मिळते. ही योजना सुरक्षित आहे.
- (८०C आणि ८०CCD(1B)अंतर्गत) करसवलतीस पात्र व दीर्घकालीन गुंतवणुकीस उपयुक्त आहे.
5. युनिट लिंक्ड इन्शुरन्स प्लॅन (ULIP):
- विमा आणि गुंतवणूक यांचा संगम.
- ५ वर्षांचा लॉक-इन कालावधी, पण दीर्घकालीन ठेवणे फायदेशीर आहे.
6. रिअल इस्टेट:
- घरे, फ्लॅट, भूखंड यामध्ये गुंतवणूक.
- दीर्घकाळात भाड्याने उत्पन्न व मूल्यवाढ होते .
- जोखीम आणि स्थिरता विचारात घेऊन गुंतवणूक आवश्यक आहे.
7. सोने व चांदी:
- परंपरेतून सोने व चांदी गुंतवणूक चालत आल्याने सुरक्षित मानली जाते.
- आता गोल्ड बॉण्ड, डिजिटल गोल्ड, गोल्ड ETF हे पर्यायही उपलब्ध.
- संकट काळात लोन साठी उपयुक्त ठरते.
8. बँक FD (Fixed Deposit):
- कमी जोखमीसह निश्चित परतावा म्हणून बँक FD ओळखली जाते.
- महागाईच्या तुलनेत परतावा कमी असतो.
- आथिर्क सुरक्षितता हवी असणाऱ्यांसाठी ही योग्य आहे.
दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे फायदे (Long Term Investment Plan Benefits):
- संपत्ती निर्माण (Wealth Creation)होते.
- वेळेच्या ओघात तुमची छोटी गुंतवणूक देखील मोठी रक्कम बनू शकते.
- सततच्या मार्केट चढ-उतारापासून मुक्तता मिळते.
- नियमित बचतीची सवय लागते.
- दीर्घकालीन गुंतवणुकीमुळे निवृत्तीनंतर स्थिर उत्पन्नाचा स्रोत निर्माण होतो.
काही सामान्य चुका ज्यापासून टाळता येतात जसे की,
- अभ्यास न करता गुंतवणूक करणे.
- फक्त इतरांकडून ऐकून किंवा सोशल मीडियावर पाहून गुंतवणूक करू नका.
- शॉर्ट टर्ममध्ये परतावा अपेक्षित कारणे.
- गुंतवणुकीचे फळ सहसा दीर्घकाळात मिळते.
- मार्केट खाली गेलं की घाबरून गुंतवणूक टाळणे.
दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी महत्त्वाचे नियम(Long Term Investment Plan Importent Rules):
- लक्ष्य ठरवा (Set Financial Goals)
- तुमचं उद्दिष्ट काय आहे ते ठरवा – घर खरेदी, शिक्षण, निवृत्ती, इत्यादी.
- वाढत्या उत्पन्नानुसार गुंतवणूक वाढवली पाहिजे.
- दरवर्षी SIP ची रक्कम वाढवली पाहिजेत (SIP Step-up).
- विविध साधनांमध्ये गुंतवणूक करा (Diversification)
- जोखीम कमी करण्यासाठी विविध गुंतवणूक साधनांमध्ये गुंतवणूक करावी.
- आथिर्क सल्लागाराचा सल्ला घ्यावा.
- फायनान्शियल प्लॅनर किंवा इन्व्हेस्टमेंट अ‍ॅडवायझर यांचा सल्ला आवश्यक आहे.
- दीर्घकालीन दृष्टी ठेवावा.
- दररोजच्या बाजार चढ-उतारांना दुर्लक्ष करावे.
दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे वास्तव उदाहरण:
समजा, तुम्ही वयाच्या २०व्या वर्षी दरमहा ५,००० रुपये SIP द्वारे गुंतवणूक करता. दरवर्षी १२% परतावा मानल्यास, २५ वर्षांनी ही गुंतवणूक जवळपास १ कोटी रुपये होईल.
गुंतवलेली एकूण रक्कम = ₹15,00,000
मिळालेला परतावा = ₹85,00,000 (Compound interest effect)
निष्कर्ष:
दीर्घकालीन गुंतवणूक (LONG TERM INVESTMENT PLAN) ही कोणत्याही व्यक्तीच्या आर्थिक आराखड्यातील अत्यंत महत्त्वाची बाब आहे. ती फक्त उत्पन्नाचे साधन नसून, सुरक्षित आणि आनंदी भविष्याची पायाभरणी करते. गुंतवणुकीच्या वेळी संयम, शिस्त आणि सातत्य ही त्रिसूत्री पाळल्यास तुम्हीही “वित्तीय स्वातंत्र्य” प्राप्त करू शकता. तसेच मोठे ध्येय प्राप्त करू शकता.
आजच सुरुवात करा — कारण वेळेच्या साथीने वाढणारी संपत्ती हीच खरी संपत्ती!